یکی از دغدغه‌های ما در طول سفر مسئله حمام و توالت بود. توی خونه روستایی ایران چیزی به اسم حمام وجود نداشت. وقتی کنجکاوی کردم بهم گفتن برای حمام کردن یا به خونه‌ای که در شهر هست میرن یا اگر خیلی نیاز باشه آب گرم میکنن توی تشت میریزن و با کاسه روی سر و بدنشون میریزن.  ما که اجازه رفتن به شهر رو نداشتیم، میموند راه دوم که بعد از کمی فکر کردن از خیرش گذشتم  و اکتفا کردم به شستن مداوم دست و صورت و پای بچه‌ها و عوض کردن لباسهاشون و این امید که زودتر از اونجا خواهیم رفت.

حالا با حمام میشد کنار اومد اما مشکل اصلی وقتی خودش رو نشون داد که ناشا پابه‌پایی کرد و گفت باید بره دستشویی و من به اتاقکی نه چندان دور از خونه راهنمایی شدم که ورودیش نه در داشت و نه پرده. یه کمی با حیرت دور و برمو نگاه کردم و به ناشا گفتم من جلوی در ایستادم کسی تو رو نگاه نمیکنه. بعد هم آفتابه قرمز رنگی رو که دختر میزبان برام پر کرده بود و آورده بود گرفتم و بچه رو شستم. طبعا آلوشا هم به مشکل چندانی برنخورد، در واقع تنها کسی که توی اون جمع مشکل داشت من بودم که نه میتونستم بیخیال در و پرده و دید و بازدید ملت بشم، نه موفق شده بودم بچه‌ها رو یه دقیقه دم در دستشویی بند کنم تا نگهبانی بدن، چون به محض رد شدن هر مرغابی و اردک و مرغی ماموریتشون یادشون میرفت و هیاهوکنان دنبال اونا میدویدن. خلاصه بعد از چند بار تلاش بی‌حاصل برای نگه داشتن بچه‌ها سر جاشون، به این نتیجه رسیدم که هنوز میتونم خودمو نگه دارم، تا بلاخره کار به جایی رسید که به دختر میزبان خیلی دوستانه و آروم گفتم، آخه این جوری که نمیشه، نه در داره، نه پرده داره… گفت نترس، هیچی نمیشه، ببین ما خودمونم این جوری میریم. گفتم خب اگه یکی یهو نزدیک بشه چی؟ با خونسردی گفت اون آفتابه قرمزه اگه دم این حوض باشه یعنی توالت خالیه، نباشه یعنی پره!

توی روستای ترکیه هم با مشکل مواجه شدیم، تاریک بود، آب بالا زده بود، باید پاچه شلوار یا لباسمون رو بالا میزدیم و من باید سرم رو خم میکردم تا  بتونم توی دستشویی بایستم. البته مدت اقامت من اونجا اونقدر زیاد نبود که بخوام از اون دستشویی بیشتر از یه بار استفاده کنم.

اما فکر میکردم  توی شهرشرایط بهتری داشته باشیم، خصوصا چون خونه به نظر راحت و به نسبت امروزی می اومد و برای همین وقتی حمام رو بهم نشون دادن شوکه شدم. یه فضای کاشیکاری شده، یه  منبع بشکه مانند فلزی بزرگ، یه المنت که توی اون بشکه قرار میگرفت تا آب رو جوش بیاره و یه شیر آب متصل به بشکه که بازش میکردی تا بتونی آب گرم شده یا جوش رو توی تشت بریزی بعد با آب سرد قاطی کنی و در نهایت حکایت تشت و کاسه کاسه آب روی بدن و سر ریختن.  چاره ای نبود، فقط از میزبانم خواهش کردم قبل از اینکه ما وارد حمام  بشیم، اون المنت رو از برق بکشه. حمام کردن به این شیوه برای من ساده نبود، خصوصا چون باید بچه‌ها رو کنترل میکردم که مبادا دست به بشکه آب گرم بزنن، مبادا آبی که روی بدنشون میریزم سرد یا خیلی گرم باشه، و اینکه چطوری زمانبندی کنم تا همه ما بتونیم همزمان از حمام بیرون بریم، ضمنا همدیگه رو هم نگاه نکنیم.

چند روز بعد وقتی به استانبول رسیدیم و شب اول به هتل مناسبی رفتیم (شرحش رو بعدا مینویسم) بعد از شام، اول بچه‌ها رو حمام بردم، لباس خواب پوشوندم و توی تخت راحت خوابوندم، بعد خودم حمام رفتم و متوجه شدم چقدر خسته‌م… بی‌اختیار زیر دوش روی زمین نشستم و تا میتونستم گریه کردم. دلم برای عادتهای ریز و درشت زندگیم تنگ شده بود.