اولین کلمه‌ای که توی ترکیه درک کردم کلمه بی‌صاحب بود… نه اشتباه نکنین، نگفتم یاد گرفتم، دقیقا نوشتم «درک کردم». به نظرم یکی از مهمترین کلمه‌هایی هست که هر کی میخواد چند صباحی مهمون اون کشور باشه باید یاد بگیره و درکش کنه. شاید اگه میخواستم تحت‌الفظی ترجمه‌ش کنم، میگفتم بی‌کس و کار، اما بی‌کس و کار هم ترجمه دقیقی ازش نیست. چون بی‌پناهی رو نمیرسونه. یه آدم میتونه قوم و خویشی نداشته باشه اما بی‌صاحب هم نباشه.
بی‌صاحب کلی بار دنبالش داره. به موجود بی‌پناهی اشاره میکنه که ازش سواستفاده میشه، بهش ظلم میشه، یا این قابلیت رو داره که بشه ازش سواستفاده کرد، بهش ظلم کرد، تک گیرش انداخت، بهش زور گفت هیچ فریادرسی هم به دادش نمیرسه. حالا که استانبول شلوغ شده دیدم که نوشتن این کشور بی‌صاحب نیست* یادم افتاد به همین کلمه. بی‌صاحب، بی‌کس و کار یا بی‌پناه میتونه به یه کشور، یه ملت ، یه آدم تنها یا یه بچه گربه ولگرد توی خیابون اطلاق بشه. میتونه یه زندانی بدون حمایت یه بچه بدون بزرگتر و از همه مهمتر یه زن بدون مرد باشه.
من این آخری رو خیلی خوب همون ماه‌های اولی که ترکیه بودم درک کردم. خیلی سریع فهمیدم که نباید خودم رو به همسایه‌ها پناهنده معرفی کنم، نباید بگم زن تنها هستم، نباید نشون بدم مشکل مالی یا حقوقی یا اداری دارم و نباید کسی بفهمه از درگیر شدن با پلیس به هر شکل ممکن پرهیز دارم. در کل من باید یه مادر خونسرد و راحت به نظر بیام که اومده چند ماهی اینجا زندگی کنه و بعدش بره فلان کشور به شوهرش ملحق بشه و البته که کلمه طلایی توی این حکایت شوهره! اینو میدونستم که اگه بگم شوهر ندارم میشم بی‌صاحب و اول بدبختیام خواهد بود. زن بی‌صاحب هم از طرف مردها مورد اذیت قرار میگیره و هم از طرف زنها طرد میشه، هر زن تنهایی یه دشمن طبیعی برای دزدیدن شوهر زن شوهرداره**. من دنبال دردسر نمیگشتم. بنابراین اول رفتم یه حلقه بدلی خریدم و دستم کردم و بعدش شروع کردم به ساختن قصه‌ای که باید میگفتم. این که من میخوام به همسرم که فلان کشوره ملحق بشم، ترسیدم ایران جنگ بشه و مرز بسته بشه، چون اوایل انقلاب این جوری شده بوده و اومدم اینجا تا کارهای اقامتم تموم بشه و بعدش مستقیم از ترکیه به مقصدم برم.
فکر میکنم من مجموعا سه سالی توی قونیه گیر کردم. احتمالا خیلیا دیگه بعد از سه سال فهمیده بودن پناهنده هستم، موضوعم اصلا ترس از جنگ و بسته شدن مرز نبوده و منتظرم کارام از طریق سازمان ملل درست بشه و از ترکیه برم، اما هیچکدوم یه چیز رو هرگز نفهمیدن: این که من شوهر ندارم! تا آخرین روز سرسختانه سر این موضع موندم که دارم میرم به شوهرم ملحق بشم.
شرح دادن این موضوع برای بچه‌ها خصوصا دخترم که یه بچه چهار پنج ساله بود سخت بود. میگفت خب چه اشکالی داره که بگی شوهر نداری. اما به هر بدبختی بود این موضوع رو جا انداختم که ما مجبوریم یه سنگر یا یه سپر دفاعی برای خودمون درست کنیم. مثل آدمی که توی سرما کت میپوشه، توی بارون بارونی، وقت آفتاب کلاه آفتابی سرش میکنه. بچه ها بدون اینکه بفهمن مفهوم حرف من چیه، اینو مثل ضرورت رفتن به اداره پلیس و امضا کردن مداوم دفتر حضور و غیاب قبول کردن. اونا فقط میدونستن یه چیزیه که اگه رعایت نشه حتما برای ما دردسر درست میکنه.
* Bu ülke sahipsiz değil
** بیشترین مشکل رو با زنهای روس دارن. حق هم دارن، خیلیهاشون به خاک سیاه نشستن سر خیانت شوهراشون بخاطر اینکه شوهرشون اونها رو با چند بچه تنها گذاشت و معشوقه یا زن روس گرفت.
